Autisme is een neurologische en ontwikkelingsstoornis die de communicatie, sociale vaardigheden en het gedrag beïnvloedt. Mensen met autisme ervaren uitdagingen in zowel verbale als non-verbale communicatie, waarbij ze vaak repetitief gedrag en beperkte interesses vertonen. Naar schatting krijgt wereldwijd ongeveer één op de honderd kinderen de diagnose autisme.
Wat is autisme?
Autisme, of autismespectrumstoornis (ASS), is een levenslange ontwikkelingsstoornis die zich in de eerste drie levensjaren manifesteert. Het heeft voornamelijk invloed op sociale interacties en communicatieve vaardigheden. Mensen met autisme kunnen moeite hebben met oogcontact, gezichtsuitdrukkingen en gebaren. Andere veelvoorkomende symptomen zijn spraakvertragingen, repetitief gedrag zoals met de handen wapperen en overgevoeligheid voor harde geluiden.
Hoewel autisme op elke leeftijd kan worden vastgesteld, wordt het geclassificeerd als een ontwikkelingsstoornis omdat de symptomen zich meestal in de vroege kindertijd openbaren. Sommige kinderen vertonen symptomen vóór hun eerste verjaardag, terwijl anderen zich een tijdje normaal kunnen ontwikkelen en vervolgens een merkbare terugval ervaren na het zeggen van hun eerste woordjes zoals “mama” of “papa”. De exacte oorzaak houdt verband met neurologische verschillen die de structuur en functie van de hersenen beïnvloeden. Autisme wordt echter niet beïnvloed door opvoedingsstijlen of sociaaleconomische factoren.
Autisme valt onder de bredere categorie van pervasieve ontwikkelingsstoornissen , waartoe behoren:
- Syndroom van Asperger – Gekenmerkt door goede taalvaardigheden, maar moeilijkheden bij sociale interacties.
- Rett-syndroom – Een genetische aandoening die alleen bij meisjes voorkomt en die leidt tot ernstige cognitieve stoornissen en een kleiner hoofd.
- Desintegratiestoornis van de kindertijd – Hierbij is sprake van een normale vroege ontwikkeling, gevolgd door een plotseling verlies van vaardigheden na de leeftijd van twee jaar, vergelijkbaar met autisme.
Wat veroorzaakt autisme?
De exacte oorzaak van autisme is nog onbekend, maar onderzoek suggereert een combinatie van genetische, omgevings- en neurologische factoren. Meer dan 100 genen verspreid over verschillende chromosomen zijn in verband gebracht met verschillende vormen van autisme. Daarnaast kunnen omgevingsfactoren zoals prenatale complicaties, virale infecties en vervuiling bijdragen aan de ontwikkeling ervan.
Sommige zeldzame genetische aandoeningen en neurometabole aandoeningen, waaronder epilepsie, kunnen ook leiden tot symptomen die geassocieerd worden met autisme. Deze aandoeningen verstoren de hersenfunctie en neurale communicatie, wat de diagnose verder compliceert.
Wat zijn de symptomen van autisme?
Autisme gaat gepaard met een breed scala aan symptomen , die van persoon tot persoon in ernst verschillen. Enkele van de meest voorkomende kenmerken zijn:
- Gevoeligheid voor sensorische stimuli (licht, geluid, textuur of geur).
- Herhalend gedrag (met de handen wapperen, wiegen, ronddraaien).
- Starre routines en moeite met aanpassen aan veranderingen.
- Beperkt oogcontact en moeite met het begrijpen van gezichtsuitdrukkingen.
- Intense focus op specifieke objecten (zoals spinnewielen).
- Vertraagde spraakontwikkeling of repetitieve spraakpatronen (echolalie).
- Ongebruikelijke reacties op aanrakingen , waarbij fysieke genegenheid vaak wordt vermeden.
- Voorkeur voor objecten boven sociale interacties.
- Omkering van voornaamwoorden (door “jij” te zeggen in plaats van “ik”).
Kinderen met autisme lijken in hun eigen wereld te leven en tonen weinig interesse in sociale interactie. Ze reageren bijvoorbeeld niet wanneer ze bij hun naam worden aangesproken, spelen liever alleen en vertonen een ongewone gehechtheid aan voorwerpen. Hun gedrag kan soms lijken op obsessief-compulsieve neigingen, zoals erop staan dagelijks hetzelfde te eten of speelgoed in een bepaald patroon te rangschikken.
Is vertraagde spraak een teken van autisme?
Hoewel vertraagde spraakontwikkeling een indicator van autisme kan zijn, is het op zichzelf geen definitief teken. De spraakontwikkeling bij kinderen verloopt doorgaans volgens een voorspelbare tijdlijn:
- 0-1 maand : Huilen, hoesten, niezen.
- 2-3 maanden : De eerste koeringen klinken als “ah” en “oh”.
- 4-6 maanden : Combinatie van klinkers en medeklinkers (bijv. “ba”, “da”, “ma”).
- 7-10 maanden : Brabbelsequenties die lijken op echte spraak.
- 11-12 maanden : Eerste betekenisvolle woorden.
- 12-18 maanden : Woordenschat uitbreiden (3-50 woorden), voorwerpen aanwijzen.
- 18-24 maanden : Voorwerpen benoemen, zinnen van twee woorden vormen.
Er zijn echter ook andere factoren die kunnen bijdragen aan spraakvertragingen, zoals:
- Familiegeschiedenis van laat praten.
- Tweetalige opvoeding.
- Gehoorbeperkingen.
- Neurologische aandoeningen.
- Gebrek aan verbale stimulatie thuis.
Om te bepalen of een spraakvertraging verband houdt met autisme of een andere ontwikkelingsfactor, is een uitgebreid onderzoek door een specialist nodig.
Hoe wordt autisme vastgesteld?
Autisme kan niet worden vastgesteld met behulp van bloedonderzoek of hersenscans. Specialisten baseren zich in plaats daarvan op gedragsonderzoek en ontwikkelingsonderzoek . Autisme wordt vaker vastgesteld bij jongens dan bij meisjes, hoewel de reden hiervoor onduidelijk blijft.
Het diagnostische proces omvat doorgaans:
- Medische en neurologische onderzoeken.
- Cognitieve vaardighedenbeoordelingen.
- Taal- en communicatietests.
- Gedragsobservaties.
- Beoordelen van dagelijkse vaardigheden (bijv. eten, aankleden).
- Gehooronderzoeken om auditieve problemen uit te sluiten.
Bestaat er een behandeling voor autisme?
Er is geen bekende remedie voor autisme, maar vroege interventie kan de kwaliteit van leven aanzienlijk verbeteren. De hersenen ontwikkelen zich snel in de eerste drie jaar, waardoor vroege interventie cruciaal is.
Belangrijke behandelingsmethoden zijn:
- Gedragstherapie – Helpt de sociale en communicatieve vaardigheden te verbeteren.
- Logopedie – Helpt bij taalontwikkeling.
- Ergotherapie – richt zich op vaardigheden voor het dagelijks leven.
- Speciale onderwijsprogramma’s – afgestemd op individuele behoeften.
Medicatie kan worden voorgeschreven voor bijkomende aandoeningen zoals angst, ADHD of epilepsie, maar het geneest autisme zelf niet. Een multidisciplinair team – bestaande uit kinderpsychiaters, neurologen, logopedisten en pedagogen – is essentieel voor een effectief behandelplan.
Hoe moeten gezinnen een kind met autisme ondersteunen?
Het opvoeden van een kind met autisme vereist geduld, begrip en aanpassingsvermogen . Ouders moeten:
- Observeer en leer de unieke manier van denken en reageren van uw kind.
- Stel uw verwachtingen bij en vergelijk uw kind niet met neurotypische leeftijdsgenoten.
- Zorg voor een gestructureerde omgeving met vaste routines.
- Stimuleer communicatie met zowel verbale als non-verbale methoden.
- Vier kleine mijlpalen om gemotiveerd te blijven.
Veelgestelde vragen over autisme
Hoe kan autisme vroegtijdig worden herkend?
Vroege tekenen zijn onder meer gebrek aan oogcontact, vertraagde spraak, repetitief gedrag en overgevoeligheid voor sensorische prikkels.
Is autisme genetisch?
Autisme heeft een sterke genetische component, hoewel omgevingsfactoren ook een rol spelen. Een broertje of zusje van een autistisch kind heeft een 3% hoger risico om autisme te ontwikkelen.
Hoe wordt autisme getest?
Autisme wordt vastgesteld door middel van gedragsonderzoek in plaats van medische tests. Screeningsinstrumenten zoals de CARS-beoordelingsschaal en de M-CHAT-vragenlijst helpen bij het identificeren van symptomen.
Welke verschillende soorten autisme zijn er?
Autisme wordt gecategoriseerd in hoogfunctionerende en laagfunctionerende vormen, afhankelijk van de intellectuele capaciteiten.
Veroorzaakt het BMR-vaccin autisme?
Nee. Wetenschappelijk onderzoek heeft deze bewering ontkracht. Organisaties als de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bevestigen dat vaccins niet bijdragen aan autisme.
Kan overmatige schermtijd autisme veroorzaken?
Hoewel overmatige schermtijd de taalontwikkeling kan vertragen , veroorzaakt het geen autisme. Langdurig gebruik van apparaten kan echter autisme-achtige symptomen verergeren.
Kan een autistisch kind hoogbegaafd zijn?
Sommige mensen met autisme hebben uitzonderlijke vaardigheden op het gebied van bijvoorbeeld geheugen, muziek of wiskunde, maar de intelligentieniveaus lopen sterk uiteen.
Bestaat er een remedie voor autisme?
Autisme is een levenslange aandoening. Vroegtijdige interventie, therapie en voorlichting kunnen mensen echter helpen een onafhankelijk en bevredigend leven te leiden.
Erdem Ziekenhuis – De juiste keuze voor uw gezondheid!